Genealogia: Nazwisko Zacharewicz h. Doliwa, wystepuje na "Liscie szlachty powiatu lidzkiego" sporzadzonej w XIX w., a opublikowanej przez Czeslawa Malewskiego na lamach tygodnika Nasza Gazeta w Wilnie w roku 2000. Powiat Lidzki w pierwszej polowie XIX wieku zamieszkiwalo okolo 80 tysiecy mieszkancow. Zawieral w 1828 r. 23 parafie rzymsko - katolickie: lidzka, bialohrudzka, jelnienska, zyrmunska, woronowska, bieniakonska, osowska, ejszyska, nacka, radunska, zablocka, wasiliska, wawiorska, iszczolnska, zoludzka, lacka, nowodworska, szczuczynska, rozankowska i dziembrowska, szejbakpolska, kolesnicka. Parafie te nalezaly do dwoch dziekanatow: lidzkiego i radunskiego. Spis szlachty powiatu lidzkiego wykonany zostal na podstawie metryk koscielnych XIX wieku z 23 parafii, ktore sa wiarygodnymi dowodami pochodzenia szlacheckiego wymienionych rodzin. Nazwa herbu zostala podana na podstawie dokumentow Heroldii Wilenskiej. Zacharewicz - h. Doliwa pw. 10.I.1799 r., 21.II.1820 r. posesja Mongieliszki - parafia kolesnicka; ok. Songiniszki, Stamierowszczyzna - parafia ejszyska; ==== Zacharewicze sa wielu herbow: Doliwa, Brodzic, Pogon Litewska i Leliwa. Mozliwe, ze rodzina przywedrowala na Wolyn po powstaniu styczniowym 1863 roku kiedy to terror gubernatora Murawiewa, powszechnie zwanego Wieszatielem spowodowal ucieczke rodziny z Litwy na Ukraine, gdzie powstanie nie bylo tak silne i nie spotkalo sie z tak strasznymi represjami jak na Litwie. Podanie rodzinne aczkolwiek podaje, ze Zacharewicze sa z Ukrainy, z okolic Zytomierza. Wyjasnic sprawe moze tylko badanie archiwalne. Pochodzenie z Ukrainy sklania ku przypuszczeniu iz Zacharewicze byli herbu Brodzic. ==== Michaił Murawiow "Wieszatiel" (ur. 1 pazdziernika 1796 w Moskwie - zm. 29 wrzesnia 1866 w Sankt Petersburg) - generał-gubernator Litwy w czasie tłumienia powstania styczniowego 1863 - 1865. W młodości był jednym z przywódców dekabrystów. W więzieniu zdradził kolegów wspomagając śledztwo. W nagrodę w 1827 został wicegubernatorem witebskim w 1828 gubernatorem mohylewskim, w 1831-1835 grodzienskim, od 1832 minskim. W 1831 podczas powstania listopadowego zorganizował i przeprowadził rzeź ludności polskiej w Głebokiem. W 1833 powiedział, że nie pochodzi z tych Murawiowów, których wieszają (w 1825 powieszono dekabrystę Sergiusza Murawiowa-Apostola ale z tych którzy wieszają. To powiedzenie zyskało mu przydomek "Wieszatiel". W maju 1863 został mianowany przez cara generał-gubernatorem Litwy z nieograniczonymi pełnomocnictwami. Rozpoczął akcję terroryzowania tej prowincji, poprzez palenie całych wsi i miast, konfiskatę majątków szlachty, zamykanie kościołów i klasztorów. Wydawał tysiące wyroków śmierci, zaostrzał kary wobec powstańców. Usuwał jezyk polski nie tylko z urzędów i szkolnictwa lecz nawet zabronił jego używania w miejscach publicznych. 8 listopada 1863, 80 najwybitniejszych postaci rosyjskiego życia kulturalnego i politycznego (m. in. Fiodor Tiutczew ) przysłało mu z Petersburga adres hołdowniczy. Tylko wnuk rzeznika Pragi z 1794 Aleksandra Suworowa nie chciał go podpisać, motywując to tym, że nie będzie składał hołdu ludożercy. W 1863 Murawiow powiedział: "W każdej sprawie najtrudniejszy jest początek.... Pierwszą rzeczą, którą zrobię po przyjeździe do Wilna, będzie to, że rozstrzelam księdza." ==== 05 Nov 2002, zwrocilem sie z pytaniem o powyzsza publikacje do Pana Andrzeja Zygmunta Roli - Stezyckiego i oto odpowiedz jaka otrzymalem. " Znam prace Pana Malewskiego w oryginale. wspolpracuje z nim w zakresie badan genealogicznych rodzin wywodzacych sie z okolic Wilna. Spis szlachty powiatu lidzkiego, jest materialem wiarygodnym. Oparty jest on na ksiazce ww. pt:” Rody szlacheckie w powiecie lidzkim na Litwie w XIX wieku”, wydanym przez Wydawnictwo „CZAS” w Wilnie w roku 2002. Krzystajac z tej publikacji, wiele z opisanych w niej rodzin weryfikowalem podczas osobistych kwerend w archiwum wilenskim. Polskie herbarze nie sa materialem wiarygodnym. Sa w znacznej mierze panegiryczne i uzaleznione od aktualnej wowczas polityki. Wielu rodzin nie wzmiankowano z roznych wzgledow, takze z uwagi na stan posiadania." ==== 07 Nov 2002, otrzymalem od Pana Andrzeja Zygmunta Roli - Stezyckiego, nastepujaca wiadomosc na temat Zacharewiczow "Szanowny Panie Marku, Zacharewiczowie sa rzadko wzmiankowani w herbarzach. Czesław Malewski podał ich herb za wzmianka w ich wywodzie zlozonym w aktach Heroldii Wilenskiej. Nigdzie tez nie ma wzmianki iż uzywali herbu Doliwa odmiana. Jest to wiec herb typowy. Niesiecki wielokrotnie podawal mylne opisy herbow, wzorujac sie na Paprockim lub innych domoroslych heraldykach, albo tez kronikarzach (Dlugosz). Wydaje mi się, ze nalezaloby przyjac typowy, ogolnie stosowany opis, np. z „Herbarza” Tadausza Gajla, „Ksiegi herbowej rodow polskich” Ostrowskiego albo tez – ostatnio wydanych „Herbarzy” - Szymanskiego. Sam Szymanski w swoich dwoch herbarzach napisal, ze skos w lewo, tarcza blekitna., a w kazdym egzemplarzu publikacji skosy sa rozneJ. Wiekszosc jednak opisow podaje, ze „pole blekitne, pas w lewo skosny” i jest to regula. Wielu heraldykow – i nie tylko – czasem zmienia kierunki, klejnot, itp. Wiekszosc jednak jest zgodna co do blekitu i skosu w lewo (oczywiscie od strony heraldycznej). Nie odnosilbym sie w tym przypadkow do zasad heraldyki zachodnio europejskiej. Inne prawa nia rzadza. U Malewskiego nie ma wzmianki (posiadam oryginal opracowania) izby Zacharewiczowie uzywali odmiany Doliwy. Pozdrawiam - Andrzej Zygmunt Rola - Stężycki" ==== 05 Apr 2004 otrzymane od Pana Andrzeja Zygmunta Roli - Stezyckiego Archiwum w Zytomierzu ma akty wywodowe Zacharewiczow herbu Brodzic. To zdaje sie rodzina trocka, choc byli i w polockim. Na Wolyniu mogli zaistniec przypadkiem, jak wiele innych rodzin. Zgodnie a podaniami rodzinnymi, Zacharewiczowie wywodza sie z Tatarow osiadlych w Polsce i za zaslugi bojowe, nobilitowanych przez krola polskiego. Faktem przemawiajacym za tatarskim pochodzeniem sa skosne oczy i mocno wystajac kosci policzkowe u wielu czlonkow tego rodu. ==== Jan Malewski podaje na podstawie spisu opartego na dokumentach Kancelarii gubernialnego marszałka szlachty w Wilnie w XIX wieku (zesp. 391, inw. 1-10), przechowywanych w Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie (LVIA) iz w powiecoe trockim byli Zacharewicze herbu Leliwa i Pogonia. ====- Tatarzy - nazwa jednego z plemion mongolskich, znana od V-VI w., w XII-XIII w. rozciagnieta równiez na ludy tureckie, mongolskie i tunguskie wchodzace w sklad imperium Czyngis-chana, pózniej Zlotej Ordy i chanatów, gl. kazanskiego, astrachanskiego, krymskiego i syberyjskiego. Chanaty te zostaly podbite i zlikwidowane przez Rosję w XVI-XVIII w. W sowieckiej Rosji i ZSRR Tatarzy tworzyli Tatarska ASRR i Krymska ASRR (obie w skladzie Ros. FSRR). Po deportacji Tatarów krymskich do Azji Srodkowej, pod zarzutem kolaboracji z Niemcami podczas okupacji Krymu, Krymska ASRR zostala przeksztalcona (1944) w Obwód Krymski Rosyjskiej FSRR, a 1954 przyłaczona do Ukrainskiej SRR. Tatarom krymskim zakazano powrotu na Krym, obecnie jest on utrudniony ze wzgledu na zasiedlenie kraju przez naplywowa ludnosc, gl. Rosjan. Tatarzy dziela sie na Tatarow nadwołzanskich (podstawowa ludnosc Tatarstanu), Tatarów syberyjskich, Tatarów astrachanskich i Tatarów krymskich. W roku 1989 ich ilosc oceniano na 5-6 mln. Mówia dialektami jezyka tatarskiego. Od XIV w. Tatarzy wyznaja islam sunnicki. Tradycyjne zajecia: uprawa ziemi, hodowla i ogrodnictwo. - Tatarzy w Polsce Od konca XIV w. Tatarzy osiedlali się w Wielkim Ksiestwie Litewskim (gl. w okolicach Wilna, Trok, Grodna, Kowna), od XVII w. takze w Koronie (gl. na Wolyniu i Podolu, a u schylku XVII w. na Suwalszczyznie); zwano ich Lipkami lub Muslimami. Najczesciej byli to uchodzcy polityczni nalezacy do starszyzny tatarskiej ze Zlotej Ordy i Krymu, przyjmowani szczególnie chetnie przez w. ks. Witolda i osadzani na ziemi jako ludnosc zobowiazana do sluzby wojsk. (na ogól w odrebnych choragwiach tatarskich), o statusie zblizonym do szlacheckiego. Otrzymywane przez Tatarów liczne przywileje zapewnily im zachowanie odrebnej organizacji i religii, znaczniejsze rody otrzymywały herby i nadania ziemskie. Wraz ze starszyzna przybywali na Litwe Tatarzy nie nalezacy do rodów wojskowych, znajdujac zatrudnienie w rolnictwie i rzemiosle. W 2 poł. XVII i w XVIII w. szlachta tatarska w znacznym stopniu sie spolonizowala, zas Tatarzy w miastach ulegli wplywom bialoruskim. W okresie miedzywojennym w granicach Polski zylo ok. 5,5 tysiaca Tatarów (1935), gl. w woj. wilenskim, nowogródzkim i bialostockim - zachowali odrebnosc wyznaniowa, tradycje pochodzenia i obyczaje, dzialal Zwiazek Kult.-Oswiat. Tatarów RP. W r. 1929 zal. w Wilnie Tatarskie Muzeum Narodowe, 1931 Tatarskie Archiwum Narodowe. W czasie II wojny swiatowej Tatarzy poniesli dotkliwe straty, zwłaszcza wsrod inteligencji, na skutek przesladowan NKWD i gestapo. Po wojnie w granicach Polski pozostaly 2 wsie tatarskie w woj. białostockim, ponadto Tatarzy zyja rozproszeni w Gdansku, Warszawie i Gorzowie Wielkopolskim, lacznie ok. 3 tys. (1991). Istnieja nadal 2 zabytkowe meczety - w Kruszynianach i Bohonikach, zbudowano tez nowy meczet w Gdansku; od 1971 działa Muzulmanski Zwiazek Religijny, a od 1992 Zwiazek Tatarów Polskich w RP. - Tatarskie (Mongolskie) najazdy na Polske rozpoczely się wkrotce po opanowaniu przez Mongolów Rusi (1238-40). Pierwszy najazd, w 1241 zapoczatkowany wtargnieciem oddzialu zwiadowczego (II 1241), który m.in. zdobyl Sandomierz i pokonał rycerstwo krakowsko - sandomierskie. W III-IV 1241 prawe skrzydło wojsk tatarskich (gl. siły pod wodza Batu-chana uderzyly na Wegry) wtargneło do Polski i po sukcesach pod Szydlowcem, Chmielnikiem i Opolem zadało wojskom pol. (pod wodza Henryka Poboznego) kleske pod Legnica, potem Tatarzy zawrócili na Wegry w celu połaczenia się z gl. silami. Drugi najazd - zima 1259-60 - Tatarzy zdobyli m.in. Sandomierz i Kraków. Trzeci najazd - zima 1287-88 - wojska tatarskie operowały w 2 grupach: pierwsza przez Lublin, Sandomierz dotarła do Gór Swietokrzyskich, gdzie zostala pokonana przez Leszka Czarnego, druga doszla pod Kraków i na Podhale i poniosla kleske pod Starym Saczem, pokonana przez Polaków i przybyle im na pomoc wojska wegierskie. Najazdy grabiezcze organizowane przez chanat krymski od konca XV do XVII w. powtarzaly się z duza czestotliwoscia; czesto pozostawaly w zwiazku z wojnami polsko-tureckimi i polsko-kozackimi. - source: by: Selim Mirza-Juszenski Chazbijewicz (Szlachta tatarska w Rzeczypospolitej) Verbum Nobile no 2 (1993), Sopot, Poland.Translated by: Paul de Nowina-Konopka) The Tatars (or Tartars) of the Commonwealth of Poland-Lithuania, also known as Tatars of the Grand Duchy of Lithuania, or just Lithuanian Tatars, who united their destiny with that of theCommonwealth 600 years ago, have remained ever since loyal sons of their new fatherland (in Tartaric: vatan). They arrived in Lithuania from the former territories of the Golden Horde: specifically from the Khanate of the Crimea, and the Khanates of Kazan and Astrakhan, polities which emerged upon the dissolution of the Golden Horde. The principal immigration of Tatars to Lithuania took place from the end of 14th century up to the end of 17th century. The last wave of Tatar immigration to Lithuania occurred after 1917 when Tatars left Russia due to the bolshevik terror. By the end of 18th century, the Tatar nobility was principally Polish speaking, but Tatar burghers and members of the lesser nobility adopted the Belarusian language. The Crimean Tatars and Ottoman Turks called the Tatars from Commonwealth: Lipka Tatarłar (Lithuanian Tartars). The first word of this phrase, Lipka, is a linguistic distortion of Litwa [Lithuania], and the phrase Tatarzy Lipki is found used subsequently in documents of the Commonwealth and by historians. The use of Lipka for Lithuania occurs in the diplomatic correspondence [jarłyki] of the Crimean Tatar khan Gerejs with the Polish kings in the 16th century and later. A quotation from a jarłyk of Khan Mechmed Gerej I to King Zygmunt I, dated 22 October 1520 reads: "Our father Mengli Geraj, Hadji Geraj, and the ancient khans entertained friendly relations with the Polish king Wladislaw and with Dawud, the Great Bey of Lipka (libkanum beyi in Tartaric), as well as with the Polish king Casimir and with the Great Bey of Lipka. We demand from the countries of Lipka and Poland 15,000 florins. The countries of Lipka and Poland are of equal value to us, and their enemies are also ours." The Great Bey of Lipka was, of course, Witold [Vytautas], Grand Duke of Lithuania. From the Turks and the Crimean Tatars, Tatar Lipka passed into the Polish language and was used as an equivalent term for Lithuanian Tatars. After the Turkish wars, in 1672 and in 1678, the phrase "Tatar-Lipka" was in use in official documents. Grand Duke Witold of Lithuania was accorded an important place by the Tatars in their legends. They called him Vattad, meaning defender of the (Islamic) faith and of the rights of Muslims in non-Islamic countries. The Tatars with the notion of Vattad, i.e. Widowd or Witowt, mentioned by 19th century historians, phonetically associated the older forms of the name of Witold. Grand Duke Witold established Tartar settlements along the Samogitian border and around the fortified cities of Lithuania as Troki, Wilno, Kowno, Lida, Krewa, Nowogrodek and Grodno to assist the defence against the Teutonic Knights and the Knights of the Sword. The Lithuanian Tatars considered Witold as their khan and defender, and still mentioned his name in their prayers as late as the 1930s. The nobiliary rights of the Hospodar (meaning: host, ruler) Tatars were sanctioned and officially acknowledged by two charters issued by King Zygmunt August in 1561 and 1568, and by a number of charters issued by other kings, e.g. by Stefan Batory in 1576, Zygmunt III in 1609, Wladyslaw IV in 1634, Michal Korybut Wisniowiecki in 1699, and by several constitutional enactment. The Lithuanian Tatars comprised four social groups, which in the territories of the Commonwealth, and particularly in Lithuania, reflected the social organisation of the Golden Horde. The Tartar nobility or aristocracy was recognised as such in Lithuania, and subsequently in the Commonwealth, upon presentation of letters of patents issued by the Golden Horde. The status of Tatar and Lithuanian princes was handled differently. As the Commonwealth did not grant any new princely titles, those who aspired to such titles had their princely titles recognised only if they were related to the reigning house of the Golden Horde. This group of the Tatar aristocracy was the least numerous. Recognition required in every single case the joint decision of the king and the parliament of the Commonwealth. A different case is that of the non-royal Tatar nobility, later called Hospodar's Tatars. Princes of the blood, sometimes called "carewicze" (tsarevitje) meaning "sons of the tsar", were followed in precedence by begs or beys. The next most illustrious group consisted of the murza (mirza or murza from emir-zade, literally a "son of emir" i.e. "a son of the ruler"). These were followed by the uhlans (oglan or ohlan meaning "brave" - dominus or miles would be fairly correct translations into medieval, feudal Latin). The use of the princely titles of bey or beg (kniaz and 'tsarevitj') was subsequently abandoned. From the 17th century, Tatar princes used the title of murza or mirza in Poland.
View Notes for ...
Sources
Source
Herby Rycerstwa Polskiego Publication: Wydanie Kazimierza Jozefa Turowskiego, Krakow, Nakladem Wydawnictwa Biblioteki Polskiej 1858 r. Citation Details: Page 236 Date of entry in original source: 1584
Note: Herb Doliwa
Source
Herbarz Polski Publication: Wydany przez Jana Nep. Bobrowica w Lipsku, Nakladem i drukiem Breitkopfa i Haertela 1839 Citation Details: Page 89 Date of entry in original source: 1967
Note: Herb Doliwa
Source
Herbarz Polski Publication: Wydany przez Jana Nep. Bobrowica w Lipsku, Nakladem i drukiem Breitkopfa i Haertela 1839 Citation Details: Volume 3 / Page 355-361 Date of entry in original source: 1839
Individuals
